Greek

Είναι Έκθεση

για τη μεγάλη πυρκαϊα της Σμύρνης

του

κυρίου

Γκρεσγόβιτζ (Gresgovich)

Οποίος είναι Διοικητής της Πρεσβεστικής Υπηρεσίας Σμύρης

Ισταμπούλ

Τυπογραφείο Χουσνί Ταμπίατ απέναντι της μεγάλης πυλής

(Bab-ı Ali karşısında Hüsni Tabiat matbaası)

1339

Είναι Έκθεση

για τη μεγάλη πυρκαϊα της Σμύρνης

του

κυρίου

Γκρεσγόβιτζ (Gresgovich)

Οποίος είναι Διοικητής της Πρεσβεστικής Υπηρεσίας Σμύρης

Όταν τελευταία επιθετική επιχείρηση άρχισε, οι Ελληνικοί αξιωματικοί έκφραζαν και λεγόνταν παντού ότι “εάν θα αναγκάσουμε να αφήσουμε τη Σμύρνης στους Τούρκους, θα κάψουμε”. Στις 8 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 γύρω στις 6 είδα πώς δύο Ελληνικοί στρατιώτες έκαψαν το ένα κουτί σπίρτο και έριξαν αυτό μέσα στο σπίτι του από τον παράθυρό του κυρίου “Mösyö Fulburc” όταν ευθυγραμμίστηκαν με το σπίτι του κυρίου “Mösyö Fulburc”, Άγγλος υπήκοος το οποίο βρισκόταν απέναντι του σπιτιού με τον αριθμό δύο στην οδό Τσαβούς της συνοικίας Χατζί Ιστάν. Αν και για τη δική μου σωτηρία δεν μπόρεσα να πω τίποτα στους στρατιώτες, παρακολούθησα το σπίρτο μέχρι να σβήνει πληρώς και δεν ειδοποίησα στο νοικοκύρη για να μη ταράσσω αυτός. Τουρκικά ιππικά μπήκαν στην Επαρχία Σμύρνη στις 9 Σεπτεμβρίου του έτους 1338, Σάββατο γύρο στις 2 και μετά είδα ότι δεν συνέβηκε κανένα επισόδιο. Στις 10 Σεπτεμβρίου του έτους 1338, Κυριακή ένας υποκελευστής και οκτώ ναύτες από τον πλοίο του Άγγλου Υπούργου πήγαν μέχρι στον πύργο πυρκαγιάς, ανέβηκαν επάνω και επικοινώνησαν με τα πλοία χρησιμοποιόντας τις σημαίες. Επικοινωνίες αυτές συνέχισαν μέχρι την επόμενη μέρα. Ο Άγγλος υποκελευστής ήρθε σε μένα με κανένα χαρτί στο χέρι του στις 11 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 και είπε ότι επικοινωνία μας με τον πλοίαρχο του σκάφος ήταν αυτό. “Απόψε θα κάψουν το Τουρκικό Νοσοκομείο που βρίσκεται στην περιοχή Καραντίνα”, επόμενη μέρα ήτοι στις 12 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 το πρωί ο.κ. Ζακ Μεσίρ (Mösyö Zak Mesir), γραμματέας της Πυρεσβεστικής Επιτροπής με την έδρα στη συνοικία Μπούτζα είπε ότι μετά τη μεσάνυχτα τα δύο τραίνα ήρθαν στην Μπούτζα, όλες οι Αγγλικές οικογένειες μετάφεραν συνέχεια μ’αυτά στη Σμύρνη και εκεί στον πλοίο. Κατάλαβα πως θα γίνει μία μεγάλη αδύνατη καταστροφή στη Σμύρνη έτσι θα πραγματοποιηθούν όλα όσα είπαν Έλληνες. Ενώ τα προσωπικά της Πυρεσβεστικής Υπηρεσίας φρουρούσαν στις 11-12 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 στον πύργο πυρκαγιάς, είδαν με διόπτρα και με ειδοποίησαν τις κινήσεις των Αρμένων στην Αρμενική Εκκλησία και στις υψηλές θέσεις, συνάμα μερικοί πυροσβεστές είδαν και έμαθαν από τις επικοινωνίες με σύνθημα και παρασύνθημα από το κωδωνοστάσιο της Αρμενικής Εκκλησίας ότι είχε παρθεί απόφαση καταλήστευσης.

Κατάσταση που παρατηρητήσα κατά τη διάρκεια των τριων μέρων μέχρι τις 10-12 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 τόσο αριθμός των πυρκαγιών όσο και κατάστασή των εν λόγω πυρκαγιών από την συνοικία Αρμένων μέχρι στη συνοικία Τεπέτζικ δεν παρατηρήθηκε στον πίνακα στατιστικής των τελευταίων 30 ετών.

Στις 11-12 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 μας ειδοποίησαν περίπου στις μία μετά τη μεσάνυχτα υπάρχει πυρκαγιά στη συνοικία Αρμένων, πυροσβεστικές αμέσως ξεκίνησαν για την πυρκαγιά και ενώ περνούσαν μπροστά του Ελληνικού Νοσοκομείου, περίπου 120-150 γυναικόπαιδα κραυγάζαν διαπεραστικά, τους ερώτησα “Γιατί η διαπραστική κραυγή αυτή;” με απάντησαν ότι “Αρμένες μας έκαψαν, κατοικούμασταν στο Χάνι Σεγίς”. Αυτοί ήταν Έλληνες. Εξήγησαν ότι οι Αρμένες ανοίγοντας τρύπα στον τοίχο τους απ’το γειτονοκό σπίτι του κανένα αρμένη και ρίχνοντας κηροζίνη απ’εκεί έκαψαν το σπίτι τους. Τους διατήρησα μέχρι το πρωί μέσα σε μία αδιέξοδο οδό και παρέδωσα αυτούς σε ένα περίπολο το πρωί.

Στις 13 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 γύρω στις 10:30 μεσιμέρι ειδοποίησαν ότι κάπου πήρε φωτιά στη συνοικία Αρμένων, ενώ πηγαίναμε για την πυρκαγιά είδα στο δρόμο ότι ένα σπίτι του καν’αρμένη έκαιγε, από το κάτω μέρος του σπιτιού υπάρχει φλώγες και ενίοτε εκρήξεις. Πήγα λίγο πίσω αναγκαστηκά και κατά τη διάρκεια προσπάθειας μου να το σβήσω, με ειδοποίησαν ότι Αρμενική Εκκλησία πήρε φωτιά, συνεπώς πήγα με τους άλλους πυροσβεστήρες στην Εκκλησία. Ήταν αδύνατο να μπούμε από τη πύλη του κήπου της Εκκλησίας. Πηδήξαμε πάνω από τις σιδεριές, περάσαμε τους σωλήνες αλλά δεν ύπηρχε φωτιά στα κτίρια της Εκκλησίας, μόνο κοντά του καν’μικρού κτιρίου είχαν συγκεντρώσει περίπου διακόσια δέματα με λάδι και τα υφασμάτα, τοποτεθήκαν επάνω αυτού περίπου διακόσια οπλά και κλειδόμενα πυρομαχικά, φωτιά έβγαινε από μέσα αυτών, παράλληλα πάντα ακουγόνταν εκρήξεις, προσπαθούσαμε να τη σβήσουμε. Όταν ήμασταν μέσα σε τέτοιες προσπάθεις μας ειδοποίησαν ότι υπάρχει άλλη μία πυρκαγιά στην Αρμενική συνοικία, απέναντι της Μπασμάνε. Έτρεξα εκεί μαζί με τους πυροσβεστές και είδα ότι ύπηρχε φωτιά, εκαίγε ένα σπίτι, παρέμβηκα και ενώ προσπαθούσα για την απόσβεση της φωτιάς ειδοποίησαν ότι υπάρχει πυρκαγιά στην Τσέσμε, πήγα εκεί με δύο πυροσβεστές και την έσβησα. Κατόπιν πήγα πάλι στο σπίτι που έκαιγε στην Μπασμάνε. Ύπηρχαν μερικές εκρήξεις μέσα στην φωτιά και πυρκαγιά σιγά σιγά δρίμωνε, στη στίγμη αυτή ειδοποίησαν πάλι ότι Αρμενική Εκκλησία πήρε φωτιά, ενώ προσπαθούσα να τη σβήνω με τους μερικούς πυροσβεστές, ειδοποίησαν ότι περίπου τριακόσια μέτρα μπροστά, στην γωνία της οπίσθιας οδούς ένα σπίτι καίγεται, κατά τη διάρκεια των τέτοιων προσπάθειων κοίταξα γύρω και είδα ότι ύπηρχε φωτιά όχι μόνο σε ένα σπίτι, πολλά και ίσως είκοσι πέντε σπίτια στην Αρμενική συνοικία καίγονταν. Εμείς μείναμε μέσα στην φωτιά επιπλέον και άρχησαν να μας πυροβολήσουν. Στη κατάσταση αυτή αναγκαστήκαμε να τραβηχτήκαμε πίσω. Έτσι κάναμε και αμέσως μετά πάροντας πίσω μας τις συνοικίας όπου δεν ύπηρχαν ακόμα πυρκαγιά, αρχίσαμε πάλι την προσπάθεια μας προκειμένου να εμποδίσουμε τη μετάδοση φωτιά στα σπίτια αυτά. Στη στίγμη αυτή ειδοποίησαν ότι πυρκαγιά άρχιζε πιο πίσω και Αρμενική συνοικία πήρε φωτιά, παράλληλα ακούγαμε πάντα τις φωνές των εκρήξεων. Κατάλαβα ότι σβήσιμο των πυρκαγιών αυτών είναι αδύνατον και πήγα αμέσως στον τοπικό διοικητή Κάζιμ Πασά, στον εξήγησα την κατάσταση μετά παρακάλησα ότι τα κοντά σκληρά και όρθια σπίτια να κατασταφούν και Αρμενικές συνοικίες να πολιορκηθούν. Τοπικός διοικητής με έδωσε περίπου τριάντα μηχανικοί στρατιώτες υπό την διοίκηση του ένα λοχία, πήγαμε με καν’φορτηγό στην περιοχή πυρκαγιάς. Προσπαθήσαμε για την καταστροφή των σπιτιών στη συνοικία Αγιου Δημητρίου οποία δεν είχαν πάρει φωτιά. Εξαιτίας της κατάστασης των τοίχων δυναμίτες άνοιγαν μόνο τρύπες τοίχοι δεν μπόρουσαν να κατασραφούν εντελώς, σωλήνες πρώτα παίθαναν βλάβη από την πυκνότητα της φωτιάς και μετά κάηκαν. Παρά ήταν αδύνατον να χρησιμοποιήσουμε τις αντλίες εμείς συνεχίζαμε να προσπαθούσαμε για το σβήσιμο των πυρκαγιών. Στη στίγμη αυτή ειδοποίησαν ότι άρχισε πυρκαγιά στην περιοχή Πεστεμαλτζιλαρ Μπασί. Φωτιά ήταν παντού στην επαρχία, εξαιτίας του ανέμου πυρκαγιά δρίμωνε. Εγώ αναγκαστικά έβγαλα τους εξοπλισμούς και τους πυροσβεστές από την φωτιά. Δημιούργησα μερικές ομάδες και προσπάθησα να κάνω κάτι με τις ομάδες αυτές αρχίζοντας πιό πίσω περιοχή των συνοικιών αυτών. Κατά τη γνώμη μου αυτή έχει πραγματοποιηθεί δόλια, γι’αυτό πήγα στις 11 Σεπτεμβρίου του έτους 1338 στον Mösyö Bon, Πρόεδρος της Πυροσβεστικής Επιτροπής. Λαμβάνοντας υπόψη τις κενολογίες των Ελληνικών Αξιωματικών και Ελληνικών Πολιτών, κατανόησα ρητώς ότι αυτή έγινε με δόλια και οργανωτικά, μ’αυτή αποφάσισαν να κάψουν εντελώς την επαρχία Σμύρνη και για το σκοπό αυτό θα χρησημοποιήσουν όλες τις δυναμείς τους. Στον εξήγησα την αντήληψή μου και μετά παρακάλεσα ότι να με αφήσυν ελεύθερος και να με εξασφαλίσουν υλικά, προσωπικά και όλα όσα αναγαστικά σαν ζώα κλπ. Ο κύριος “Mösyö Bon” συνεδρίασε την Πυροσβεστική Επιτροπή, ενώπιον της εν λόγω επιτροπής εξήγησα όλα τα περιστατικά. Επιτροπή δέχθηκε την απαίτησή μου και διάταξε ότι η αντλία με μηχανή να μείνει πάντα απέναντι του τελωνείου, εγώ δεν δέχθηκε αυτό με την πιθανότητα ότι να ρίχνουν την αντλία στη θάλασσα και συνεπώς μπορεί να μείνουμε εκτός αντλίας. Μέσα στις δύο μέρες ό’τι αναγκάζαμε προμήθεψα από τη Σμύρνη και προσπάθεισα με όλη μου δύναμη για να απαλλάσσω τη Σμύρνη από την φωτιά. Πάντως κατά τη διάρκεια της προσπάθειας αυτής με πυροβόλησαν αλλά, σφαίρες κατατρύπωσαν την αντλία όχι εμένα. Κατάρτισα την παρούσα έκθεση για τις παραπάνω πληροφορίες.

Παρακαλώ για τις δικές σας ενεργείες.

Διοικητής της Πυρεσβεστικής Υπηρεσίας της Ασφάλειας Σμύρνης

Γρεσγόβιτς (Greskovich